پیش از اسلام، ایرانیان کیش زرتشتى داشتند. درباور انها اهورمزدا (=سرور دانا) خداى بزرگ قدرت و دانش و خیر و راستى و تقدس و آفرینندهٔ زمین و آسمان و مخلوقات بود. او از وجود اهریمن (= فرد خبیث) اطلاع داشت و مىدانست که جنگى میان آنها رخ خواهد داد. پس براى دفاع در برابر او در سههزار سال نخست جهان مینوى را آفرید که در آن از آب و خاک و ماده اثرى نبود و همهٔ موجودات آن از روح و اندیشه بودند. اهریمن نادان در قعر جهان تاریکى مىزیست و از دنیاى مینوى خبر نداشت، چون بیرون آمد و این دنیاى روشن و زیبا را دید به آن حمله برد ولى شکست خورد. اهورمزدا خواست تا با اهریمن صلح کند ولى او نپذیرفت ولى از سر نادرانى قبول کرد که نُههزار سال دوران کارزار باشد. اهورمزدا دانست که در سههزار سال دوّم هر دو برعالم فرمان خواهند راند و در سههزار سال آخر او بر اهریمن و دیوان او پیروز خواهد شد. اهورمزدا آسمان، پندار نیک، ۶ فرسته (امشاسپندان) و سپس آتش و باد و آب و زمین و گیاهان و چارپایان و آدمى را آفرید.
اولین چارپا، گاو و اولین آدم گیومرث بود. همهٔ آفریدگان اهورمزدا از آب پدید آمدند جز گاو و گیومرث که از آتش بودند. چون جهان ساخته شد، اهورمزدا کار مردمان را از خود بهعهده گرفت و نگهبانى از چارپایان، آتش، فلزات، زمین، آبها و گیاهان را هر کدام به یکى از امشاسپندان واگذاشت. این ۶ امشاسپند بهمن، اردیبهشت، شهریور، اسفندارمذ، خرداد و مرداد بودند. اهریمن نیز دیوها و دروغها و بدىها را آفرید ولى از ترس گیومرث سر بر نمىداشت، پس از بلندشدن بانگ عفریتهاى اهریمن به همراه دیوها به آب و گیاه و آدم و آتش حمله برد. جانوران موذى چون مار و کژدم را در زمین پراکند و جهان در تاریکى فرو رفت و گاو مرد. گیومرث گفت گرچه جهان پر از جانوران موذى شده ولى آدمیان همه از نسل من خواهند بود و به کارهاى نیک خواهند پرداخت. این جنگ نود روز طول کشید تا اینکه دیوها شکست خوردند و به دوزخ تاریکى فرو افتادند. مشى و مشیانه فرزندان گیومرث بودند. آنها دوختن لباس را آموختند و تبرى از آهن ساختند و از درختان جنگل کلبهاى براى خود ساختند و آموختند که چگونه گندم کشت کنند. فرزندان آنها اجداد نسلهاى مختلف بشر هستند. سیامک، پسر آنها بود که بهدست دیوان کشته شد.