فهرست قراردادهای ایران دوره قاجار با سایر کشورها و موضوع آنها

دوره قاجاریه در ایران با پادشاهی آغا محمدخان (در حدود سال ۱۱۷۳ش) آغاز شد و پس از یک دوره کوتاه پادشاهی موسس این سلسله، نوبت به جانشینان وی رسید. سلسله قاجاریه تا فروپاشی آن توسط رضاخان در سال ۱۳۰۴ش به حیات خود ادامه داد و در این مدت هفت تن به پادشاهی رسیدند: ۱- آغا محمد خان ۲- فتحعلیشاه ۳- محمد شاه ۴- ناصرالدین شاه ۵- مظفرالدین شاه ۶- محمدعلی شاه ۷- احمدشاه.

دوران طولانی صد و چند ساله ای که قاجارها بر ایران حکومت کردند، تحولات و رویدادهای بسیاری در ایران رخ داد. رهبران قاجار ابتدا قدرت خود را از نظام قبیله ای آغاز کردند، سرانجام به عنوان پادشاهان ایرانی در سطح جهان شناخته شدند.

انگلیسی‌ها و روس‌ها که همواره مترصد فرصت بودند تا در ایران نفوذ کنند و به مقاصد خود دست یابند، در این دوران به اهداف خود رسیدند. در ادامه فهرست قراردادهایی که پادشاهان این دوره از تاریخ ایران با سایر کشورها و یا با تبعه دیگر کشورها منعقد نموده اند را مشاهده می کنید.

قرارداد با تبعه سایر کشورها:

قرارداد کشورها درباره ایران:

موضوع قراردادها:

فین کن اشتاین: مدرن‌سازی ارتش قاجار، برگرداندن گرجستان به ایران و مجبور ساختن روسیه به واگذار نمودن آنجا

مجمل: ایجاد اتحاد نظامی و بر طرف کردن هرگونه خطری که ممکن بود از طریق ایران متوجه هندوستان شود.

مفصل: ایجاد اتحاد نظامی و بر طرف کردن هرگونه خطری که ممکن بود از طریق ایران متوجه هندوستان شود.

گلستان: جدا شدن برخی از  ایالتهای شمال شرقی از ایران

تهران: بر طرف کردن هرگونه خطری که ممکن بود از طریق ایران متوجه هندوستان شود.

ارزنه الروم اول: حل مسائل مرزی

ترکمنچای: خانات ایروان و نخجوان به روسیه واگذار شد و ایران حق کشتی‌رانی در دریای خزر را از دست داد.

پاریس: جدا شدن هرات و استقلال افغانستان

تلگراف: تأسیس خط تلگراف لندن- هندوستان از طریق ایران و خلیج فارس

رویتر: واگذاری امتیاز ساختن هرگونه راه و راه آهن و سد از دریای مازندران تا خلیج فارس و بهره‌برداری از همه معادن ایران (بجز طلا و نقره) …

کشتیرانی در کارون: آزادی کشتیرانی در رود کارون را از مصب تا اهواز برای کشتیهای بازرگانی

لاتاری: امتیازنامه تأسیس قمارخانه در ایران

بانک شاهنشاهی: امتیاز تأسیس بانک شاهنشاهی

توتون و تنباکو: امتیاز تجارت توتون و تنباکو به مدت پنجاه سال به تالبوت اعطا گردید.

بانک استقراضی: امتیاز تأسیس بانک استقراضی

آخال: تعیین مرزهای دو کشور در مناطق ترکمن‌نشین شرق دریای خزر

امتیاز نفت شمال: اجازه استخراج نفت در تنکابن و کجور و کلارستاق مازندران

امتیاز نفت شمال: امتیاز استخراج نفت به مدت ۹۹ سال و امتیاز کشف استخراج نفت وگاز طبیعی و قیر و موم طبیعی معدنی” را در حوزه ایالات گیلان و مازندران و استرآباد (به استثنای محال و نقاطی که به موجب فرمان ناصرالدین شاه به محمدولی خان خلعت بری واگذار شده بود ) به مدت ۷۰ سال به خوشتاریا

۱۹۱۹: زمام امور مالیه و ارتش ایران در اختیار مستشاران انگلیس قرار می گرفت.

۱۹۲۱: مسائل ارضی، مالی، اقتصادی، نظامی و سیاسی- نقض عهدنامه های دوران رژیم تزاری روسیه با ایران

دارسی: امتیاز حفاری و استخراج نفت

۱۹۰۷: تقسیم ایران به سه منطقه تحت نفوذ روسیه، انگلیس و بی طرف

۱۹۱۵: تقسیم ایران به دو منطقه تحت نفوذ روسیه و انگلیس

برست لیتوفسک: لزوم تخلیه کامل خاک ایران از نیروهای روسیه و عثمانی

منابع:

ایران در دوره سلطنت قاجار، علی اصغر شمیم

تاریخ روابط خارجی ایران: از ابتدای دوران صفویه تا پایان جنگ جهانی دوم (۱۵۰۰-۱۹۴۵)، عبدالرضا هوشنگ مهدوی

تاریخ ایران از آغاز تا انقراض قاجاریه، حسن پیرنیا و عباس اقبال آشتیانی

عصر بی خبری یا تاریخ امتیازات در ایران، ابراهیم تیموری